Sasukat ento, kacrita I Pucung tusing pesan koné ia taén
kija-kija buin, begbeg nyingkrung dogén jumahné. Ping kuda-kuda kadén suba
bapanné nglémékin, apanga ia nulungin ka carik, nanging ia masih tusing nyak.
Wiréh kéto solah pianakné, bapanné pedih koné kenehné tekén I Pucung, nanging
ia tusing bani nglémékin wiadin nigtig I Pucung krana ia suba kelih. Bapanné
memegeng cara togog nolih I Pucung nyingkrung di plangkané geris-geris sirep
leplep.
Makelo-kelo, dadi demen koné I Pucung tekén anak luh.
Sakéwala dedemenanné likad pesan, gedé kenehné ia, sawiréh ané dotanga sing ja
ada lén putrin Ida Sang Prabhu Koripan. Ditu kéweh ia makeneh, ngenehang isin
dedemenanné, budi morahan tekén bapanné tusing koné ia juari, déning suba
ngasén kapining déwék gedeganga. Ngangsan ngibukang kenehné I Pucung wiréh dot
énggal makurenan ngajak Ida Radén Galuh, nanging tusing ada jalan, mabudi ngalih
ka puri ia tusing bani. Jani ngaé koné ia daya, apanga misi kenehné nyidayang
makatang Radén Galuh.
Sedek dina anu, I Pucung kacritaang ka puri tangkil ring
Ida Sang Prabhu. Mara teked di bancingah, tepukina ada koné parekan nglaut ia
matakon, “Ih jero parekan, nawegang titiang nunas tulung ring jeroné, wekasang
jebos titiang ka purian, aturang titiang jagi tangkil ring Ida Sang Prabhu!”
Masaut parekané, “Inggih, mangda becik antuk tiang
ngaturang ring Ida Sang Prabhu, jeroné sapasira?”
“Aturang titiang I Pucung saking Banjar Kawan!”
Ditu lantas parekanné ngapurian matur ring Ida Sang
Prabhu, “Nawegang titiang matur ring Palungguh I Ratu, puniki wénten kaulan
Palungguh Cokor I Déwa mawasta I Pucung saking Banjar Kawan, ipun jagi tangkil
ring Palungguh Cokor I Déwa.” Ngandika Ida Sang Prabhu, “Apa koné ada aturanga
I Pucung tekén nira?”
“Matur sisip titiang Ratu Déwa Agung, parindikan punika
tan wénten titiang uning.”
“Nah, lamun kéto, tundén suba ia mai!” Ngajabaang lantas
parekané ngorahin I Pucung tundéna ngapuriang. Mara kéto, éncol koné pajalané I
Pucung ngapurian. Sasubanné neked di ajeng Ida Sang Prabhu, lantas ia mamitan
lugra.
“Ih to Cai Pucung, apa ada buatang Cai mai?”
Matur I Pucung, “Inggih matur sisip titiang Ratu Déwa
Agung, wénten tunasang titiang ring Cokor I Déwa.”
“Nah, unduk apa ento Pucung? Lautang aturang kapining
gelah!”
“Inggih sapunapi awinan ipun i pantun sané wau embud
dados ipun puyung, kalih asuné sané wau lekad dados ipun buta?”
Ngandika Ida Sang Prabhu, “Yan unduk
ento takonang Cai, nira tusing pesan nawang awinannyané buka kéto, men yan cara
Cai, kénkén mawinan dadi buka kéto?”
“Parindikan punika tan kamanah taler
antuk titiang. Nanging, yan banggayang Cokor I Déwa asapunika kéwanten, kamanah
antuk titiang, gelis jaga rusak jagat druéné.”
“Men jani kénkén baan madaya, apanga
guminé tusing uug?”
“Inggih yan kamanah antuk titiang
tambet, becik mangkin karyanang banten paneduh aturang ring Ida Betara Dalem.
Manawi wénten kasisipan Palungguh Cokor I Déwa, mangda sampunang Ida Betara banget
menggah pamiduka!”
“Nah lamun kéto ja keneh Cainé, kema
tegarang neduh ka pura Dalem! Sing ada sagét pawuwus saking Ida Betara Dalem
kapining nira, nira lakar ngiring dogénan. Nah, antiang dini malu akejep, nira
nu nundén panyeroané ngaé banten. Apang nyidaang maturan dinané jani, sedeng
melaha jani dina tumpek. Yan suba pragat bantené, Cai men ngaturang ajak I
Mangku Dalem ka pura!”
“Inggih, titiang masedéwék!” Kéto
aturné I Pucung.
Gelisin satua, Sasubanné pragat
bantené, majalan lantas I Pucung nyuun banten, ngojog kumah jero mangku.
“Jero Mangku, Jero Mangku, tiang
nikaanga mriki mangda ngaturin Jero Mangku olih Ida Sang Prabhu, niki wénten
upakara mangda ragan Jero Mangku ngaturang ring pura Dalem mapinunas mangda
jagaté i riki rahajeng. Samalihipun banten puniki jeroné kandikaang makta ka
pura. Tiang mapamit dumun abosbos jaga kayeh,” akéto baana melog-melog Jero
Mangku baan I Pucung.
Sasubanné matur ulian ngéka daya tekén
Jero Mangku, ditu lantas I Pucung énggal-énggal mapamit uli jeron dané Jero
Mangku Dalem. Gelisin satua, apang tusing katara, silib koné pajalanné I Pucung
ngojog pura Dalem tur nglaut ia macelep ka palinggih gedong kamulan ané tanggu
kelod. Sawatara ada koné apanginangan ia mengkeb ditu, rauh lantas Jero Mangku
makta banten ngojog palinggih sik tongos I Pucungé mengkeb. Suba kéto lantas
koné Jero Mangku ngaturang banten saha mapinunas tekén Ida Betara mangdané
guminé di Koripan manggih karahayuan!
Sasubanné Jero Mangku suud ngantebang,
ngomong lantas I Pucung uli jumahan gedongé, mapi-mapi dadi Betara, kéné koné
munyinné, “Ih, Cening Mangku pérmas Irané, nyén nundén sapuh Ira mai maturan
nunas kaluputan tekén Nira?”
Masaur Jero Mangku, “Inggih titiang
kandikayang antuk damuh Palungguh Betara, Ida Sang Prabhu nunas kaluputan ring
Palungguh Betara, déning pantuné wau lekad puyung kalih asuné wau lekad ipun
buta.”
Buin ngomong I Pucung, “Ih, Cening
Mangku, Nira ngiangin lakar ngicén kaluputan nanging yan Sang Prabhu ngaturang
okanné Radén Galuh kapining Ira!” Jero Mangku ngadén munyin I Pucung
pangandikan Ida Betara, lantas dané budal. Teked di jabaan purané Jero Mangku
mrérén di batan punyan binginé sambilang dané ngantiang I Pucung.
Buin akejepné pesu lantas I Pucung uli
gedongan palinggih kamulan nglaut ia maekin Jero Mangku sedek ngetis tur
matakon, ”Sapunapi Jero Mangku, wénten minab wacanan Ida Betara?” Jero Mangku
Dalem lantas nuturang buat pamargin danéné mapinunas kadagingan patuh cara
munyin I Pucung mapi-mapi dadi Betara nguluk-nguluk ragan dané Jero Mangku cara
itunian. Buina suud nutur kéto, Jero Mangku lantas nganikain I Pucung, “Nah,
Pucung melah suba Cai ka puri ngaturang tekén Ida Sang Prabhu pangandikan Ida Betara.
Bapa tusing ja bareng kema, wiréh jumah ada tamiu ngantiang!” Déning kéto
pangandikan Jero Mangku, dadi kendel pesan I Pucung, déning guguna pamunyin
déwékné tekén Jero Mangku, saha lantas ia majalan ngapurian.
Sasubanné I Pucung nganteg di purian,
ngandika lantas Ida Sang Prabhu, “Men, kénkén Pucung buat pajalan Cainé
mapinunas, ada pawecanan Ida Betara tekéning Cai? Tegarang tuturang apang gelah
nawang!”
Matur I Pucung, “Inggih wénten Ratu
Déwa Agung. Asapuniki wecanan Ida Betara ring titiang. “Ih, Cening Pucung, kema
aturang wecanan Irané tekén gustin Ceningé, buat pinunas sasuhunan Ceningé,
Nira lédang lakara ngicénin ida kaluputan mangdané guminé karahayuan, nanging
yan ida kayun ngaturang okanné, Ida Radén Galuh tekén Nira!” Asapunika pangandikan
Ida Betara ring sikian titiang. Inggih, sané mangkin asapunapi pakayunan
Palungguh Cokor I Déwa, déning asapunika pakayunan Ida Betara?”
“Nah yan kéto pakayunan Ida Betara,
anaké buka gelah sing ja bani tulak tekén pakayunan Idané. Yan suba guminé nemu
karahayuan, gelah dong ngaturang dogén. Ento mara abesik putran gelahé karsaang
Ida Sasuhunan, kadi rasa makadadua, gelah pastika lakar ngaturang.” Ditu buin
koné ngendelang dogén kenehné I Pucung déning suba tingas pesan sinah lakar
kaisinan idepné nganggon Radén Galuh kurenan.
Matur buin I Pucung, “Inggih yan
asapunika pikayunan Palungguh Cokor I Déwa, margi rahinané mangkin ratu,
aturang putrin Cokor I Déwa, Ida i nanak Radén Galuh ring Ida Betara mangda
gelis kasidan pinunas Cokor I Déwa, rahajeng jagat Koripané! Titiang ja
ngiringang Ida, jaga aturang titiang ring Ida Betara Dalem.” Mara kéto aturné I
Pucung, ditu lantas Ida Sang Prabhu ngandikain parekanné apanga ngaturin okané
lanang Ida Radén Mantri, kandikaang ngapurian. Ida Radén Mantri sedek koné di
jabaan. Majalan lantas i parekan ka jabaan ngaturin Ida Radén Mantri. Ida Radén
Mantri raris ngapurian tangkil ring ajinné.
Ngandika Ida Sang Prabhu, “Cening Bagus
Radén Mantri I Déwa, nah né jani Bapa ngorahin Cening, buat arin Ceningé Radén
Galuh karsaanga tekén Ida Betara Dalem. Bapa lakar ngaturang i anak Galuh tekén
Ida Betara, déning Bapa tuara bani tekéning anak tuara ngenah, buina apanga
guminé karahayuan. Wiréh mula kéto swadarmaning dadi agung, tusing dadi
mucingin apa buin pangandikan Ida Betara ané tusing kanten. Yan Bapa tusing
ngaturang adin I Déwané, pedas rusak jagaté. Men, cening kénkén kayuné?”
Matur Ida Radén Mantri, “Inggih yan
sampun asapunika pakayunan Guru Aji, titiang tan panjang atur malih. Lédang té
pakayunan Guru Aji kémanten.”
Déning kéto aturné Radén Mantri, lantas
I Patih kandikaang nuunang peti lakar genah I Radén Galuh. Sasubanné Ida Radén
Galuh magenah di petiné, lantas petiné kancinga tur seregné tegulanga di duur
petiné.
Ngandika Ida Sang Prabhu, “Ih Cai
Pucung, nah né suba pragat i nanak Galuh mawadah peti, kema suba tegen petiné
aba ka pura Dalem aturang i nanak Galuh ring Ida Betara. Né seregé di duur petiné
mategul. Da pesan Cai nyemak seregé ené, depin dogén dini, satondén Cainé
nganteg di pura. Buina ingetang pabesen gelahé, yén Cai makita manjus di jalan,
pejang petiné di duur pundukanné tur seregné depang masih ditu mategul!”
Sasubanné I Pucung polih pangandikan
Ida Sang Prabhu tur ia ngresep tekén pawecananidané ditu ia matur, “Inggih,
titiang sairing,” kéto aturné lantas ia majalan negen petiné misi Ida Radén
Galuh. Mimih, magrétgotan koné ia negen petiné ento, nanging baan kendelné
lakar maan kurenan okan Ida Sang Prabhu, dadi tusing koné aséna baat. Kacrita
di jalan, I Pucung nepukin tukad ané yéhné ening, dadi prajani pesu koné
kenyelné I Pucung. Kadaut baan ening yéh tukadé tur bedakné tan kadi-kadi, ditu
ia marérén nglaut manjus ka tukadé. Petiné pejanga baan I Pucung di duur
pundukané katut seregné kadi pangandikan Ida Sang Prabhu. Di makiréné ia tuun
lakar kayeh, matur I Pucung tekén Radén Galuh, “Ratu Radén Galuh, Cokor I Déwa
driki dumun, kénakang kayuné driki. Titiang ngaonin Cokor I Déwa ajebos,
titiang jaga tuunan manjus, déning ongkeb pisan tan dugi antuk titiang naanang
kebusé, asapunika taler bedak tiangé tan kadi-kadi.” Déning Ida Radén Galuh
mawadah peti dadi tusing koné pirenga atur I Pucungé.
Suud I Pucung matur kéto, tuunan lantas
ia ka tukadé kayeh. I Pucung klangen tekén tis yéh tukadé kanti tusing inget
tekén Radén Galuh, ia makelo manjus sambilanga mlamlaman. Ditu rauh lantas Ida
Radén Mantri sameton Ida Radén Galuh nandan macan pacang anggén ida ngentosin
sametoné. Sasubanné Ida Radén Mantri rauh sik tongos petiné ento, ngelisang
raris Ida Radén Mantri nyereg petiné tur kamedalang ariné. Sasubanné Ida Radén
Galuh medal, jani macané koné celepang ida tur kakancing, seregné buin koné
genahang ida duur petiné. Suud kéto, gelis-gelis koné Ida Radén Mantri malaib
sareng Ida Radén Galuh budal ka Koripan. Buat isin petiné kasilurin, tusing
koné tawanga tekén I Pucung.
Sasubanné I Pucung suud manjus, lantas
ia menekan. Teked ba duuran dingeha koné munyi krasak-krosok baan I Pucung di
tengah petiné. Ngomong lantas I Pucung, “Inggih Ratu Radén Galuh, menggah
manawi Cokor I Déwa dados krasak-krosok wau kaonin titiang manjus. Margi
mangkin Cokor I Déwa budal kumah titiangé, drika mangkin Cokor I Déwa malinggih
sareng titiang. Cokor I Déwa pacang anggén titiang kurenan. Samalihipun,
titiang sampun nyiagayang Cokor I Déwa woh-wohan luir ipun: buluan, salak,
croring, miwah manggis. Punika pacang rayunan Palungguh Cokor I Déwa sampun
wénten jumah titiang katragianang antuk panyeroan Palungguh Cokor I Déwa,
titiang maderbé mémé. Sampunang té kénten menggah Cokor I Déwa, mangkin iringa
ja Cokor I Déwa budal.”
Gelisin satua, majalan lantas ia I
Pucung ngamulihang negen petiné. Sasubanné neked jumahné, kauk-kauk lantas I
Pucung ngaukin méménné, “Mémé, mémé, ampakin tiang jlanan, tiang ngiring Ida
Radén Galuh mulih. Tiang anak suba icéna nunas Ida Radén Galuh tekén Ida Sang
Prabhu. Makedas-kedas men Mémé di jumahan metén icangé apang kedas, krana tiang
lakar nglinggihang Ida ditu, uli semengan Ida tondén ngrayunang.” Méménné
tusing ja ia nawang keneh panakné, slegagan koné ia mara ningeh pamunyin
panakné buka kéto. Dadi ampakina dogén koné I Pucung jelanan tur I Pucung
ngénggalang macelep kumah metén saha éncol ngancing jelanan uli jumahan.
Petiné, pejanga koné baan I Pucung di pasaréané.
Critayang jani suba tengah lemeng mémé
bapanné I Pucung suba koné pada leplep sirepné, ditu lantas I Pucung buin
ngomong ngrumrum isin petiné, “Inggih Ratu Radén Galuh, matangi Cokor I Déwa,
niki sampun wengi, mriki mangkin Palungguh Cokor I Déwa merem sareng titiang!”
Suud ia ngomong kéto, lantas petiné ento serega tur ungkabanga. Mara petiné
ento ungkabanga, méméh déwa ratu tangkejutné I Pucung, wiréh petiné misi macan.
Tondén maan mapéngkas, sagét macané ané ada di tengah petiné makecos nyagrep
saha nyarap I Pucung. Ditu I Pucung lantas mati sarap macan.
Buin mani semenganné, dunduna lantas ia
tekén méménné uli diwangan, déning suba tengai I Pucung tondén bangun uli
pasaréan. Méménné narka tur ngadén panakné sajaan ngajak Radén Galuh. Kanti
ping telu koné méménné makaukan, masih tusing koné ada pasautné I Pucung uli
tengahan meténé. Wiréh kéto, méménné koné lantas ninjak jelananné. Mara
mampakan don jelananné, magruéng koné macané jumahan. Ditu makesiab méménné I
Pucung saha prajani lantas buin ngubetang jelanan meténé. Sasubanné macané
kakancing ditu lantas ia gelur-gelur ngidih tulungan tekén pisagané. Liu pada
anaké nyagjagin mémén I Pucung saha sregep pada ngaba gegawan. Macané laut
kaiterin di jumahan metené tekén kramané, ada ané numbak uli di sisi, ada ané
nimpug aji batu, kéto masi ada ané nulup. Gruéng-gruéng macané kena tumbak,
lantig saang kandikan saha glebugin batu bulitan ané gedé-gedé. Wiréh
kakembulin, mati lantas koné macané totonan. Sasubanné i macan mati, mulihan
lantas méménné I Pucung ka tengah meténné, dapetanga panakné suba mati tur nu
tulang-tulangné dogén.